De impact van fietsinfrastructuur op mobiliteit en stedelijke ontwikkeling

Het recente onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) biedt nieuwe inzichten in de effecten van fietsinfrastructuur op woon-werkverkeer, verkeersstromen en stedelijke ontwikkeling. Dit artikel gaat dieper in op de bevindingen en de bredere implicaties voor stedelijk beleid en mobiliteit.

Fietsinfrastructuur en forenzen

Uit het CPB-onderzoek blijkt dat het aandeel forenzen dat de fiets naar het werk neemt is gestegen naar 25%. Dit is mede te danken aan de aanleg van vrijliggende fietspaden, die zorgen voor een veiligere en aantrekkelijkere fietsomgeving. Deze ontwikkeling heeft niet alleen invloed op het mobiliteitsgedrag, maar ook op woonkeuzes: de gemiddelde woon-werkafstand is met 6% afgenomen, wat bijdraagt aan compactere stedelijke structuren en efficiëntere vervoersnetwerken.

Daarnaast zorgt de aanwezigheid van goed onderhouden en doorlopende fietsroutes ervoor dat de drempel om de fiets als primair vervoermiddel te kiezen verder wordt verlaagd. Werkgevers spelen hier ook op in door betere fietsvoorzieningen aan te bieden, zoals fietsenstallingen en oplaadpunten voor e-bikes. De combinatie van infrastructuur en faciliterende maatregelen vergroot de aantrekkelijkheid van de fiets als vervoersmiddel voor forenzen.

De invloed van elektrische fietsen op mobiliteitsgedrag

De opkomst van elektrische fietsen heeft het fietsgebruik verder vergroot. Hogere snelheden en langere afstanden maken de e-bike een aantrekkelijk alternatief voor de auto, vooral voor woon-werkverkeer over middellange afstanden. Dit kan leiden tot een nog grotere daling van het autogebruik in steden, wat de vraag naar parkeerruimte en autogerelateerde infrastructuur vermindert.

Daarnaast laten data zien dat e-bikes vooral populair zijn in de leeftijdsgroep van 35-65 jaar, een groep die voorheen minder geneigd was om voor de fiets te kiezen. Dit vergroot de potentie van de fiets als een breed geaccepteerd vervoermiddel en biedt nieuwe kansen voor beleidsmakers om fietsinfrastructuur nog beter af te stemmen op verschillende gebruikersgroepen.

De gevolgen van het verwijderen van fietsinfrastructuur

Het CPB heeft onderzocht wat er gebeurt als vrijliggende fietspaden worden verwijderd en fietsen minder aantrekkelijk wordt:

1. Woon-werkafstanden nemen toe met 30%, omdat forenzen vaker verder van hun werk gaan wonen.
2. De gemiddelde reistijd stijgt met 14%, wat een directe impact heeft op de dagelijkse mobiliteit.
3. Files nemen toe, doordat meer mensen weer de auto kiezen als vervoermiddel.
4. De algemene welvaart van werkenden daalt met 6%, als gevolg van hogere reistijden en vervoerskosten. 
   
   

De cijfers laten zien dat het simpelweg verwijderen van fietsinfrastructuur niet alleen leidt tot een afname van fietsgebruik, maar ook negatieve gevolgen heeft voor de bredere stedelijke economie. Werkgevers krijgen te maken met minder productieve werknemers door langere reistijden, en stedelijke gebieden worden minder aantrekkelijk door toenemende congestie en luchtvervuiling.

Fietsen en de toekomst van stedelijke mobiliteit

Het concept van de 15-minutenstad, waarin alle essentiële voorzieningen binnen een kwartier bereikbaar zijn, wordt steeds vaker genoemd als model voor duurzame stedelijke ontwikkeling. Het CPB-onderzoek bevestigt dat investeren in fietsinfrastructuur hier een belangrijke bijdrage aan kan leveren. Goed ontworpen fietsroutes helpen steden compacter en leefbaarder te maken, met minder afhankelijkheid van de auto en meer ruimte voor andere stedelijke functies.

Daarnaast is gebleken dat steden die al inzetten op een fietsgericht mobiliteitsbeleid meer economische activiteit rondom lokale voorzieningen stimuleren. Minder autoverkeer betekent een aantrekkelijkere openbare ruimte, wat gunstig is voor winkels, horeca en recreatie.

Conclusie

De resultaten van het CPB-onderzoek onderstrepen het belang van goed beleid rondom fietsinfrastructuur. Het stimuleert niet alleen fietsgebruik, maar heeft ook positieve effecten op ruimtelijke ordening, verkeersstromen en stedelijke economieën. Door deze kennis mee te nemen in beleid en planning, kunnen steden zich beter voorbereiden op de mobiliteitsuitdagingen van de toekomst.

De combinatie van infrastructuur, beleidsmaatregelen en innovatie in fietsmobiliteit kan leiden tot een verschuiving naar duurzame en efficiënte stedelijke mobiliteit. Door de groeiende populariteit van de fiets als alternatief voor de auto, is het nu het moment om deze trend verder te ondersteunen en te versterken.

📄 Lees het volledige rapport van het CPB hier: Cycling cities: Mode choice, car congestion, and urban structure