Deelscooters en milieu-impact

Op 29 april 2025 publiceerde het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) het rapport Deelscooters: impact op de leefomgeving. Hierin analyseert het KiM de milieu-impact van elektrische deelscooters over hun volledige levenscyclus: van productie en gebruik tot afdanking. De studie biedt beleidsmatig relevante inzichten over broeikasgasuitstoot, fijnstof, toxiciteit, en de rol van deelscooters in het bredere mobiliteitssysteem.

Klimaatimpact over de hele levenscyclus 

Elektrische deelscooters veroorzaken gemiddeld 29 gram CO₂-equivalenten per reizigerskilometer wanneer ze rijden op hernieuwbare elektriciteit. Bij gebruik van de Nederlandse stroommix ligt dit op 36 gram CO₂-eq/rkm. Daarmee scoren deelscooters beter dan benzinebromfietsen (circa 63 g CO₂-eq/rkm) en auto’s, zowel op brandstof als elektrisch.

De belangrijkste bronnen van uitstoot bevinden zich in de productiefase van de scooter en accu’s, het opladen van batterijen en de operationele diensten zoals accuwissels en onderhoud. De directe uitstoot in de stad is minimaal, wat leidt tot schonere lucht in dichtbevolkte gebieden.

De levensduur, bezettingsgraad en gebruiksafstand zijn bepalende factoren voor de totale impact per kilometer. Deelscooters hebben doorgaans een grotere accucapaciteit en kortere levensduur dan e-scooters in privébezit, wat resulteert in een iets hogere uitstoot per kilometer dan bij privégebruik.

Fijnstof en giftige stoffen 

Deelscooters hebben ook effect op de leefomgeving via fijnstofvorming en uitstoot van giftige stoffen. Deze emissies ontstaan met name in de productie van accu’s en componenten, vaak buiten Nederland. In tegenstelling tot benzinebromfietsen, die vooral lokaal luchtvervuiling veroorzaken, verschuift de milieuschade bij elektrische scooters naar de keten vóór gebruik.

Levenscyclusanalyses tonen aan dat de impact op fijnstofvorming lager ligt dan bij benzinebromfietsen. Voor menselijke toxiciteit lopen de uitkomsten uiteen, afhankelijk van methodes en aannames. De bijdrage aan verzuring en andere milieueffecten is relatief beperkt.

Vergelijking met andere vervoerwijzen 

De deelscooter presteert beter dan de auto, dieselbus en benzinebromfiets op het gebied van broeikasgasuitstoot per reizigerskilometer. Vergeleken met fietsen, elektrische fietsen, metro’s en elektrische deel- of ov-fietsen ligt de uitstoot hoger. Dat komt vooral doordat deze modaliteiten per kilometer veel efficiënter zijn en minder operationele ondersteuning vergen.

Ook bij andere milieu-indicatoren (zoals toxiciteit en fijnstofvorming) geldt dat deelscooters tussen gemotoriseerd vervoer en actief vervoer in scoren. De metro en de fiets blijven de modaliteiten met de laagste impact.

Effect van vervangend vervoer

Een belangrijke conclusie uit het rapport is dat de milieuwinst van deelscooters sterk afhankelijk is van het vervoermiddel dat zij vervangen. Als de deelscooter wordt gebruikt in plaats van een rit met een brandstofauto of bromfiets, levert dat substantiële milieuwinst op: tot 80% minder broeikasgasemissies ten opzichte van een brandstofauto.

Komt de rit echter in plaats van lopen, fietsen of een elektrische fiets, dan neemt de totale milieu-impact toe. Gebruikersonderzoek toont aan dat het alternatief voor een deelscooterrit sterk verschilt per stad. In Rotterdam zou volgens schattingen 23% van de deelscooterritten anders met de auto zijn gedaan.

Rol in de ketenreis 

Deelscooters kunnen waardevol zijn als onderdeel van een ketenreis, bijvoorbeeld in combinatie met treinvervoer. Door hun flexibiliteit zijn zij geschikt als voor- of natransport bij langere verplaatsingen. In die context kunnen zij korte autoritten of ritten met brandstof-taxi’s vervangen.

Tegelijk is de beschikbaarheid beperkt tot stedelijke gebieden, en is het gebruik gebonden aan servicegebieden. Daarmee is de inzet als OV-aanvulling kansrijk, maar niet universeel toepasbaar. Het risico blijft bestaan dat deelscooters worden ingezet op trajecten waar de fiets of ov-fiets milieuvriendelijker zouden zijn.

Beleidsopties en beperkingen

Volgens het KiM kunnen overheden, aanbieders en gebruikers bijdragen aan een lagere milieu-impact door deelscooters bewust in te zetten. Zo kunnen overheden beleidsmaatregelen treffen die het gebruik stimuleren op plekken waar autoritten worden vervangen. Tegelijk kan ontmoediging op zijn plaats zijn in gebieden waar actieve mobiliteit logischer is.

Aanbieders kunnen de milieu-impact beperken door scooters langer in gebruik te houden, het servicegebied uit te breiden, en de gemiddelde gebruiksafstand te verhogen. Gebruikers dragen bij door deelscooters vooral te kiezen in plaats van autogebruik.

De productie van scooters en accu’s vindt grotendeels buiten Nederland plaats. Daarmee is een deel van de milieubelasting moeilijk te beïnvloeden door Nederlandse beleidsmakers. Wel kan Europese regelgeving hier op termijn sturende werking hebben, bijvoorbeeld rond accuproductie en recycling.

Relevantie voor gebiedsontwikkeling en mobiliteitsplannen

De deelscooter heeft het potentieel om bij te dragen aan schonere mobiliteit, mits het gebruik daadwerkelijk leidt tot een afname van gemotoriseerde autokilometers. Waar de deelscooter de fiets of het lopen verdringt, neemt de milieubelasting juist toe.

De boodschap van het KiM is helder: deelscooters kunnen een aanvulling zijn op het mobiliteitssysteem, maar vereisen scherpe keuzes in inzet, locatie en beleid.

De resultaten uit het KiM-onderzoek maken duidelijk dat deelmobiliteit maatwerk vraagt. Deelscooters leveren alleen milieuwinst op als ze het autogebruik verminderen en goed aansluiten op ketenvervoer. Voor gebiedsontwikkeling en mobiliteitsplannen betekent dit dat het gebruik per locatie leidend moet zijn.

Monitoring van vervangingsgedrag, een logische koppeling aan OV-knooppunten en bescherming van actieve mobiliteit zijn essentieel om duurzame effecten te bereiken.

📄 Lees het volledige rapport van het KiM hier: Deelscooters: impact op de leefomgeving