Parkeren en optoppen: waarom flexibele normen woningbouw mogelijk maken

De handreiking ‘Parkeren en optoppen’ is opgesteld door de provincie Zuid-Holland, in samenwerking met Aedes, Platform31 en de provincie Utrecht. Het document biedt gemeenten concrete aanknopingspunten om parkeernormen beter af te stemmen op de realiteit van stedelijke woningbouw.

In de zoektocht naar ruimte voor woningbouw wordt steeds vaker gekeken naar verdichting binnen bestaande steden. Een veelbelovende oplossing is optoppen: het toevoegen van woningen bovenop bestaande gebouwen. Toch stranden veel van deze initiatieven op een ogenschijnlijk losstaand probleem: parkeernormen. In veel gemeenten zijn deze normen niet afgestemd op de werkelijke mobiliteitsbehoefte van bewoners, wat leidt tot overmaat aan parkeerplekken en hoge kosten. De recent gepubliceerde handreiking ‘Parkeren en optoppen’ van de provincie Zuid-Holland biedt gemeenten praktische handvatten om hier anders mee om te gaan.

Waarom vaste parkeernormen knellen

Veel parkeernormen zijn ooit vastgesteld als generieke vuistregels, gebaseerd op landelijke gemiddelden of modellen uit een tijd met ander mobiliteitsgedrag. Het probleem is dat deze normen vaak niet meebewegen met de feitelijke situatie. Zo houden ze onvoldoende rekening met doelgroepen met laag autobezit, of met locaties die uitstekend bereikbaar zijn per ov en fiets. In de praktijk leidt dit tot overdimensionering van parkeeroplossingen en het onnodig afwijzen van kansrijke woningbouwprojecten.

Een ander knelpunt is de rigide toepassing van bezoekersnormen. Een vaste waarde van bijvoorbeeld 0,3 parkeerplaatsen per woning is in veel situaties niet onderbouwd, en kan onrealistisch zijn in compacte stedelijke gebieden. Ook wordt dubbelgebruik van bestaande parkeerruimte vaak niet meegenomen, terwijl juist daar veel ruimtewinst te behalen valt.

Wat de handreiking aanbeveelt

De handreiking van de provincie Zuid-Holland zet in op flexibiliteit en maatwerk. De kernboodschap: baseer parkeernormen op de feitelijke parkeerbehoefte, niet op algemene standaarden.

Belangrijke aanbevelingen zijn:

• Werk met reële uitgangspunten voor autobezit.
  Kijk naar CBS-cijfers per buurt of naar specifieke doelgroepen (zoals jongeren, ouderen of sociale huur).
• Gebruik reductiefactoren.
  Denk aan goede ov-bereikbaarheid, woninggrootte, huishoudtype en deelmobiliteitsaanbod.
• Benut bestaande ruimte.
  Sta dubbelgebruik toe van parkeerplaatsen, vooral in gemengde gebieden met verschillende piekmomenten.
• Stel bezoekersnormen ter discussie.
  De veelgebruikte waarde van 0,3 is lang niet altijd passend en vaak niet onderbouwd.
• Kijk verder dan aanleg.
  Sturing via vergunningenbeleid of parkeerdrukmetingen kan vaak efficiënter zijn dan het verplicht aanleggen van plekken.
  
  

Drie strategieën in de praktijk

Op basis van de handreiking kunnen gemeenten kiezen voor drie concrete benaderingen:

1. Norm aanpassen op locatie:
   Pas de parkeernorm aan per gebied of projecttype. Gebruik bijvoorbeeld een lagere norm in goed ontsloten OV-gebieden of bij sociale huur.
2. Ruimte delen:
   Zet in op dubbelgebruik van bestaande parkeervoorzieningen, zoals parkeergarages of onderbenutte terreinen.
3. Alternatieven activeren:
   Stimuleer gebruik van deelmobiliteit, de fiets of het ov, en geef ruimte aan afwijkende normen bij doelgroepen met laag autobezit (zoals studenten of ouderen).

Deze strategieën zijn ook met elkaar te combineren en kunnen worden ondersteund met monitoring, gedragsdata of praktijkervaringen uit eerdere projecten.

Wat dit vraagt van gemeenten

De handreiking maakt duidelijk dat beleidsruimte er wél is. Gemeenten hoeven zich niet te laten leiden door normen die niet passen bij de lokale context. Wel vraagt dit om lef, inzicht en samenwerking:

• Formuleer beleid dat maatwerk toelaat, bijvoorbeeld via een mobiliteitsparagraaf in het omgevingsplan.
• Werk met scenario’s, in plaats van vaste eindnormen. Houd ruimte voor onderbouwde afwijking.
• Zoek de samenwerking met woningcorporaties, ontwikkelaars en bewoners om draagvlak te creëren en gegevens uit te wisselen.

Conclusie

De handreiking ‘Parkeren en optoppen’ laat zien dat het anders kan. Gemeenten die hun parkeernormen afstemmen op het werkelijke gebruik maken ruimte vrij voor betaalbare en haalbare woningbouw. Daarmee ontstaat niet alleen ruimte op papier, maar ook in de praktijk.

Bij Omega komen wij dit spanningsveld regelmatig tegen. Juist daarom hanteren wij deze aanpak al geruime tijd, waarbij we data, beleid en ruimtelijke mogelijkheden verbinden. Het is goed om te zien dat deze benadering nu ook vanuit de provincie Zuid-Holland wordt onderschreven – samen met Aedes, Platform31 en de provincie Utrecht.

Heeft u vragen over de toepassing van deze handreiking of wilt u weten hoe dit in uw project kan worden benut? Neem gerust contact met ons op.

📥 Download de volledige handreiking ‘Parkeren en optoppen’ van de provincie Zuid-Holland hier.